Poemat, zamiast wykładu z literatury czy historii. “Papusza” Joanny Kos-Krauze i Krzysztofa Krauze to próba zbliżenia się do kultury polskich Romów nie poprzez fakty, a za pomocą samej sztuki.
Twórcy “Mojego Nikifora” i “Placu Zbawiciela” rezygnują z zasypywania widzów drobiazgowymi faktami – datami, miejscami, utworami. Unikają również chronologii. W ogóle nie interesuje ich klasyczny “hollywoodzki” dramat biograficzny, w którym bohater uczy widza jak przezwyciężać wszelkie trudności, osiąga sukces lub inny rodzaj spełnienia (jak nie za życia, to przynajmniej po śmierci). Twórcy niczego nie wskazują, raczej obserwują.
Do Papuszy zbliżają się jedynie zarysowując najważniejsze wydarzenia z jej życia. Całą energię koncentrują natomiast na przyglądaniu się światu, który ją ukształtował. Kamera spokojnie zagląda do wędrownego taboru, śledzi cygańskie życie i obyczaje na przestrzeni kilkudziesięciu lat. Twórcy momentami osiągają wrażenie niemal dokumentalnej autentyczności. Pracowali z Romami, ale również z polskimi aktorami, którzy romskiego nauczyli się na potrzeby snutej opowieści. Znakomicie z zadaniem tym poradził sobie Zbigniew Waleryś, który wciela się w męża poetki – tak mocno wtopił się w cygańską społeczność, że zdaje się być jej częścią, nie człowiekiem z zewnątrz. Jowita Budnik, pamiętna Beata z “Placu Zbawiciela”, gra artystkę bez zbędnej egzaltacji, uwiarygadniając ją za pomocą niesamowitej charakteryzacji – dzieła Anny Nobel-Nobielskiej.
“Papusza” to misteryjne dzieło. Na ekranie widać wysiłek, który został weń włożony. Dopracowane w najmniejszym szczególe czarno-białe zdjęcia Krzysztofa Ptaka i Wojciecha Staronia uderzają swoją surowością, a zarazem rozmachem. Olbrzymie wrażenie robią zrekonstruowane i ożywione cyfrowo fotografie z początku minionego wieku. Chce się powracać do towarzyszącej obrazowi muzyki Jana Kantego Pawluśkiewicza. Estetycznie to prawdziwy majstersztyk. Emocjonalnie jednak “Papusza” może pozostawić widza obojętnym. Brak tego hollywoodzkiego podejścia do postaci trochę jednak przeszkadza.
Karolina Łukaszewicz | Next Film
Dodano: